Το θέμα της έκθεσης και η γκρίνια ως εθνικό μας σπορ

 

Είναι κανόνας. Πάντα όλες και όλοι έχουμε γνώμη για το θέμα που πέφτει στις Πανελλαδικές στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία.

 

Λίγα λόγια για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου

 Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου συγκεντρώνει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που απηχούν βαθιά την ψυχοσύνθεση του σύγχρονου Έλληνα πολίτη. Χωρίς να θέλω να αδικήσω αυτήν της 25ης Μαρτίου, που είχε σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα την εθνογένεση, η χρονική απόσταση και τα πολιτισμικά -αλλά και πολιτικά- χαρακτηριστικά της είναι κάπως απόμακρα από αυτά των σημερινών Ελλήνων, είναι οικεία κυρίως σε ειδικούς της περιόδου και σε -λίγους- λάτρεις τής ιστορικής έρευνας και μελέτης. Αντίθετα, η 28η φαντάζει, ακόμη, εγγύτερα στη σημερινή πραγματικότητα, ενώ τα πολιτικά και τα πολιτισμικά στοιχεία που τη συγκροτούν αποτελούν ακόμη βάση έντονης συζήτησης, πολιτικού, ακαδημαϊκού και (γιατί όχι;) καφενειακού περιεχομένου.

“Ιστορία μου, αμαρτία μου” ή αλλιώς γιατί οι μαθήτριες και οι μαθητές σιχαίνονται την ιστορία

 Εσείς ξέρατε ότι τα αίτια που ώθησαν τις ελληνικές κυβερνήσεις (όλες;, κάποιες;) του 19^ου αιώνα στην απόφαση να διανοίξουν οδικές αρτηρίες στο ελληνικό κράτος ήταν τέσσερα; Ότι η αγροτική μεταρρύθμιση του Ελ. Βενιζέλου το 1917 είχε δύο μόνο στόχους και μάλιστα πολύ συγκεκριμένους; Ότι η άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση του 1915 είχε μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος; Δεν ξέρετε για ποιον λόγο και από ποιον έγινε η επιστράτευση; Δεν πειράζει, δεν το λέει το βιβλίο. Ούτε λέει ποιος διαδέχτηκε τον βασιλιά Κωνσταντίνο, όταν αυτός κηρύχτηκε έκπτωτος. Ο βασιλεύς Αλέξανδρος δεν υπήρξε ποτέ κατά τη σχολική ύλη.

Πόσο «σύγχρονο» είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα;

 Είναι διαδεδομένη στην κοινή γνώμη μια παραδοχή, που, παρότι ακούγεται στερεότυπη, απηχεί την πραγματικότητα όσο λίγες. Με αυτήν και αρχίζω. Βάση της κάθε κοινωνίας, λοιπόν, είναι το εκπαιδευτικό της σύστημα, βάση με διαστάσεις τόσο ηθικές, αξιακές, κοινωνικές όσο και παραγωγικές. Η κυρίαρχη νοοτροπία, η κουλτούρα, ο επαγγελματικός προσανατολισμός, η πολιτική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση εκπορεύονται από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Σκέψεις από το Ίλιον έως την Κάρπαθο

Είναι δύο περιστατικά φαινομενικά ασύνδετα, απομακρυσμένα γεωγραφικά μεταξύ τους, χωρίς εμφανή συνάφεια και με σαφώς διαφορετική δραματική ένταση. Έχουν, ωστόσο, κοινή κοινωνικά αιτιώδη προέλευση. Αναφέρομαι στο περιστατικό του μουσικού σχολείου στον Ίλιον, στην προσβολή προς τον μαθητή που εμφανίστηκε στο σχολείο φορώντας φούστα, και στον τραγικό πατέρα τής Καρπάθου που αυτοκτόνησε, μην μπορώντας να διαχειριστεί τη στάση συγχωριανών προς τον γιο του, τη σεξουαλική ταυτότητα του οποίου ανήθικα και παράνομα κάποιοι εξέθεσαν.

Για τους μαθητές της φετινής Γ' Λυκείου, τους δικούς μας ήρωες

Τη λέξη «ήρωας» την ακούμε συχνά τον τελευταίο καιρό. Είναι λογικό. Σε μια περίοδο κρίσης και αβεβαιότητας η κοινωνία τον αναζητά. Τι είναι ο ήρωας; Σύμφωνα με τη λεξικογραφική προσέγγιση του όρου, «ήρωας» είναι όποιος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο με εξαιρετικό θάρρος, τόλμη και γενναιότητα, ειδικά σε περιόδους πολέμου. «Ήρωας» είναι και όποιος διακρίνεται για το ήθος, την αρετή και την αυτοθυσία του στην υπηρεσία ενός ανώτερου σκοπού. Πολλές φορές οι ήρωες είναι ακριβώς δίπλα μας και περνούν απαρατήρητοι, μέχρι μια κοινωνική συνθήκη να τους αναδείξει, αποτελούν προσωπικότητες που ανταποκρίνονται σε έκτακτα καλέσματα της κοινωνίας.

Αν είχε φαντασία ο κ. Γαβρόγλου, θα το ονόμαζε “educatio delenda est” (η παιδεία πρέπει να καταστραφεί)…

Το πρώτο λάθος που κάνει κανείς, όταν προσπαθεί να κρίνει ή να αξιολογήσει μια κατάσταση, μια αλλαγή, μια πραγματικότητα –όσο ο όρος αυτός ευσταθεί-, είναι πως εκκινεί βασιζόμενος στο αξίωμα ότι η δική του γνώμη είναι και η σωστή ή ότι αυτή, έστω, αφορά την ευρεία κοινωνία. Το δεύτερο λάθος είναι ότι προχωρά στη διαδικασία αυτή γενικεύοντας ως κοινωνική τη δική του –ατομική και υποκειμενική- αφετηρία σκέψης. Τα δύο αυτά λάθη, στη φύση τους αναπόφευκτα, συνθέτουν τη βάση διεξαγωγής πολλών διαλόγων.

Ένας διάλογος μόλις ολοκληρώθηκε και ήταν από αυτούς που δικαιωματικά διεκδικούν το χαρακτηρισμό του «σημαντικού», καθώς αφορούσε την παιδεία (ντρεπόμαστε ακόμα να την ονομάσουμε, και επίσημα, «εκπαίδευση»), δηλαδή τη βάση της κοινωνίας, το σπόρο του μέλλοντος και ούτω καθ’ εξής. Είμαστε σε μια εποχή που το συναισθηματικό λεξιλόγιο πρέπει να σωπάσει, κατά πώς φαίνεται, για να προταχθεί ο ορθολογισμός. Παρά τις αρχικές μου διαπιστώσεις, δηλώνω φυσική αδυναμία να κρίνω με αφετηρία διάφορη της δικής μου σκέψης και τοποθέτησης την πρόσφατη περί μεταρρύθμισης ανακοίνωση του κ. Γαβρόγλου. Η αδυναμία αυτή απορρέει και από τον κοινωνικό μου ρόλο, αυτόν του φιλολόγου στις κατάπτυστες, κατά τον Υπουργό αλλά και άλλους απερχόμενους αρμόδιους, δομές παραπαιδείας.

Η εξιδανίκευση του Ιω. Μεταξά ως παράδειγμα άγονης διδασκαλίας της Ιστορίας

Στη σελίδα 54 της Ιστορίας Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου, στο τέλος της ενότητας που αναφέρεται στη κρίση του 1932, αναγράφεται: «στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς, με την ανοχή του παλατιού, προχώρησε στην κατάλυση του κοινοβουλευτικού καθεστώτος και στην επιβολή δικτατορίας». Αρκετοί από τους μαθητές προσπερνάνε την -προς αποστήθιση- πληροφορία με συνοπτικές διαδικασίες, κάποιοι –λίγοι- κουνάνε το κεφάλι, καθώς γνωρίζουν λίγο-πολύ τι εστί Μεταξάς. Οι περισσότεροι, όμως, μένουν ενεοί. «Μα ήταν ο Μεταξάς δικτάτορας; Αυτός που είπε το “ΟΧΙ” στους Γερμανούς»; Πέρα από το γεγονός ότι αυτή η αντικειμενικά λανθασμένη πληροφορία - καθώς  το περίφημο «ΟΧΙ» δεν ειπώθηκε ποτέ και ό,τι ειπώθηκε, ειπώθηκε στον Γκράτσι και ποτέ στον Χίτλερ- έχει αποκτήσει στο μυαλό των μαθητών διαστάσεις βέβαιης και αδιαμφισβήτητης γνώσης, απεικονίζεται εδώ ένα πρόβλημα που έχει αποκτήσει ευρείες διαστάσεις και εδράζεται σε μεγάλο βαθμό στο πώς η πληροφορία, και συγκεκριμένα η ιστορική πληροφορία, μεταδίδεται στο μαθητή από τους θεσμοθετημένους φορείς εκπαίδευσης. Γιατί, για να έχει φτάσει η πλειοψηφία των μαθητών στα 17 της χρόνια να θεωρεί το Μεταξά έναν ασυμβίβαστο ηγέτη, κάτι έχει πάει λάθος.

απόδοση τιμής στον Ιωάννη Μεταξά

«Μα, χάνουμε χρόνο σε άχρηστα μαθήματα»

«Μα, χαλάμε τόσες ώρες στο σχολείο, κάνοντας άχρηστα πράγματα. Πότε να προλάβουμε να διαβάσουμε για όλα αυτά»; Απορία παιδιού συνυφασμένη με παράπονο, παιδιού 17 με 18 χρονών, λίγους μήνες πριν τις εξετάσεις (νυν ο υπέρ πάντων αγών), υποψήφιου επιστήμονα, οσονούπω πολίτη και επίδοξου ενεργού μέλους της κοινωνίας. Εξαίρεση, θα πει κάποιος, κακομαθημένος κι αμελής μαθητής. Όχι, κανόνας παρά εξαίρεση, επιμελέστατος –για την ακρίβεια του φύλου επιμελέστατη- και, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, καθόλα δικαιολογημένη –δυστυχώς, δυστυχέστατα. Εξ ου και η γενικευμένη επιδοκιμασία του επιχειρήματος από τη μαθητική ομήγυρη, με κάποιες χλιαρές διαφωνίες, οι οποίες, όμως, συνέκλιναν προς την αναγκαιότητα της θυσίας –της απαξίωσης- κάποιων μαθημάτων –πολλών, των περισσοτέρων- στο βωμό της επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Οι Πανελλαδικές δεν απέτυχαν… Απλά γέρασαν.

Κάθε χρόνο, εδώ και πολλά χρόνια, η ίδια ιστορία. Φέτος μετατοπίστηκε λίγο προς το καλοκαίρι, στο πλαίσιο ακόμα μιας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, η οποία περιμένει να «ξαναμεταρρυθμιστεί» οσονούπω, αλλά μικρή η διαφορά. Το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας χορεύει στους ρυθμούς των Πανελλαδικών. «Ποια είναι τα sosάκια;», «τι προβλέπετε;», «τι να διαβάσω τελευταία στιγμή;», «θα πέσουν εύκολα ή δύσκολα θέματα;», «θα ανέβουν ή θα πέσουν οι βάσεις;», «υπάρχουν κάποιοι που ξέρουν τα θέματα, μου το έχει πει ο ιδιοκτήτης του φροντιστηρίου εμένα!». Χιλιάδες μαθητές περιμένουν με αγωνία να δουν τους κόπους μιας δωδεκαετούς πορείας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να αποδίδουν καρπούς μέσω μιας –μοναδικής και τελεσίδικης- εξέτασης. Οι Πανελλαδικές εξετάσεις αποτελούν κατεστημένη πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας, έναν αναβαθμό προσωπικής εξέλιξης και, γιατί όχι, ανέλιξης κάθε παιδιού που βρίσκεται στο μεταίχμιο εφηβείας και ενηλικίωσης.

Φέτος, όπως και πολλάκις στο πρόσφατο και μακρινό παρελθόν, επικρατεί μια παράλληλη της διεξαγωγής συζήτηση περί της επικείμενης κατάργησής τους. Αυτή η δεδηλωμένη πρόθεση της πολιτειακής ηγεσίας έχει φουντώσει την αντιπαράθεση αναφορικά με την αναγκαιότητα μιας σχετικής μεταρρύθμισης. Όταν, όμως, προκύπτει η ανάγκη για υπεράσπιση ή απόρριψη ενός θεσμού, τότε και η σχετική επιχειρηματολογία γίνεται μια φυσική αναγκαιότητα. Γιατί, για να αλλάξει κάτι, σημαίνει ότι απέτυχε ή, πλέον, δεν επαρκεί, ενώ για να παραμείνει εν ισχύ, σημαίνει ότι λειτουργεί ομαλά και κρίνεται επιτυχημένο.

"Κάθε ον είναι μια ιδιοφυία, αλλά, αν κρίνεις ένα ψάρι από την ικανότητά του να σκαρφαλώνει ένα δέντρο, θα περάσει μια ζωή νομίζοντας ότι είναι ηλίθιο"

Και αν η Αντιγόνη έχει ήδη καταργηθεί;

Διαβάζοντας τη φήμη περί κατάργησης της διδασκαλίας της Αντιγόνης από το ωρολόγιο πρόγραμμα της Β’ Λυκείου, αρκετές ημέρες πριν η ΠΕΦ βγάλει μια σκληρή –και λίγο άστοχη- ανακοίνωση κατά της φημολογούμενης πρόθεσης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, δεν αντιμετώπισα την είδηση ως αναπάντεχη, ούτε, τολμώ να πω, με ξένισε σαν άκουσμα. Και δεν με ξένισε, επειδή, τολμώ και πάλι να πω, στην πράξη έχει ουσιαστικά ήδη καταργηθεί. Ποιος μαθητής –πλην ελάχιστων φωτεινών εξαιρέσεων- έχει έμπρακτα ασχοληθεί ή -μάλλον καλύτερα- προβληματιστεί με το περιεχόμενο της τραγωδίας του Σοφοκλή; Η σχετική διάψευση του Υπουργείου λίγο επηρέασε τον προβληματισμό μου. Η πραγματικότητα και η ουσία αυτής είναι δεδομένη, ανεξάρτητα της κατάργησης ενός μαθήματος ακόμα από το σχολικό πρόγραμμα.

Καλό είναι να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, ειδικά για ζητήματα τα οποία η καθημερινότητα καθιστά γνωστά σε ένα μεγάλο φάσμα της κοινωνίας. Η Αντιγόνη έχει απαξιωθεί στη συνείδηση των μαθητών από τη στιγμή που μετατοπίστηκε στο βυθό του αξιακού συστήματος με βάση το οποίο κρίνεται η «σοβαρότητα» των μαθημάτων. Η περιθωριοποίησή της πηγάζει από την κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων της Β’ Λυκείου, όταν, πλέον, έχασε τη «χρησιμότητά» της, καθώς «εκτελέστηκε» στο βωμό της προσήλωσης στα μαθήματα «κατεύθυνσης» ή, μετέπειτα, «προσανατολισμού». Δηλητηριάστηκε και από την καθαρά τυπολατρική διδακτική της προσέγγιση, παύοντας να είναι γοητευτική στους μαθητές. Και δεν τους βρίσκω άδικο. Η ουσία της Αντιγόνης δεν βρίσκεται στις «ευκτικές», τους «υποθετικούς λόγους» ή τους «δυικούς αριθμούς. Η εμμονή σε μια διδασκαλία γραμματικοσυντακτικών τύπων δεν μπορεί να είναι γόνιμη. Ούτε είναι δυνατόν να κερδίσει έτσι το ενδιαφέρον των μαθητών, πέραν αυτών που ενδιαφέρονται για πρακτικούς και μόνο λόγους. Η Αντιγόνη ηττήθηκε, επίσης, λόγω του γενικευμένου εκφυλισμού του Λυκείου –ιδιαίτερα δε των δύο τελευταίων τάξεων- που υποβιβάζει την προσφερόμενη γνώση σε χρησιμοθηρικούς προσανατολισμούς, με μοναδικό αντίκρισμα το άμεσο βαθμολογικό κέρδος, παραγνωρίζοντας το μακροπρόθεσμο σκοπό της παιδείας.    

Μπήκε στα σχολεία η Χρυσή Αυγή!

Η είδηση ότι χρυσαυγίτες βουλευτές εισβάλλουν σε σχολείο, όπου πρόκειται να γίνουν μαθήματα σε προσφυγόπουλα, προπηλακίζοντας και χτυπώντας δασκάλους, έπρεπε να σοκάρει. Η εικόνα του Λαγού (χωρίς την προσφώνηση «κύριος», δεν αρμόζει στον αναφερόμενο, άλλωστε) να απειλεί «θεούς και δαίμονες» έπρεπε να προκαλεί αποτροπιασμό. Και το γεγονός ότι γονείς ζήτησαν (ή έστω, αποδέχτηκαν) την παρουσία των νοσταλγών του Χίτλερ στο σχολείο, όπου φοιτούν τα παιδιά τους, θα έπρεπε να προβληματίζει. Το ακόμα χειρότερο, όμως, είναι ότι η κατάσταση αυτή έχει πάψει να προξενεί έκπληξη, καθώς αποτελεί έναν ακόμα -αναμενόμενο- κρίκο της αλυσίδας που εγκλωβίζει όλο και σφιχτότερα στην ασχήμια την κοινωνία μας.

Οι ανεμόμυλοι και οι δράκοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του ο πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας, αφού έκανε λόγο για το –καθιερωμένο, πλέον, στο στόμα σχεδόν όλων των πολιτικών- «άλμα προς τα εμπρός» που αναμένεται να κάνει η χώρα, ανέφερε και ότι το 2017 θα είναι έτος «τομή» στο χώρο της εκπαίδευσης. «Για να ξεφύγουμε επιτέλους από ένα σχολείο-εξεταστικό κέντρο και να υλοποιήσουμε το πάγιο αίτημα για ελεύθερη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση». Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει δείξει την πρόθεσή της για αλλαγές στο χώρο αυτό, από Υπουργίας κ. Φίλη. Αυτό όμως που πρέπει να προσέξει είναι ότι η έννοια «μεταρρύθμιση» δεν ταυτίζεται απαραίτητα με κάτι θετικό και γόνιμο.

Ο Υπουργός, κ. Γαβρόγλου, σε πρόσφατη επιστολή του προς τους «θεσμούς», επικαλέστηκε την ανάγκη μεταρρύθμισης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καταφερόμενος στο κείμενό του ενάντια στα φροντιστήρια και τονίζοντας ότι η κυβέρνηση θα επιδιώξει ένα καίριο χτύπημα εναντίον τους. Συγκεκριμένα, τα φροντιστήρια κατονομάστηκαν ως   η «σκιώδης εκπαίδευση» στη χώρα, ενώ κατηγορήθηκαν για τον «καταστροφικό και αλλοτριωτικό τους ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία», για «νόθευση της πραγματικής εικόνας της εκπαίδευσης» και «υποβάθμιση του ρόλου του σχολείου». Για τους παραπάνω λόγους κρίθηκε αναγκαίος ο «περιορισμός του ρόλου της παραπαιδείας, η οποία, ιδιαίτερα στη λυκειακή βαθμίδα, λειτουργεί ανταγωνιστικά και υπονομευτικά στο Λύκειο». Με κάθε σεβασμό προς τον κ. Υπουργό, η ανάγνωση της κατάστασης αναφορικά με τα προβλήματα στο χώρο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τον τρόπο και με τη λογική που επιχειρήθηκε, δεν φανερώνει θάρρος, αλλά ατολμία. Η δαιμονοποίηση του εύκολου στόχου είναι ένα εύκολο μέσο να «θολώσει» κανείς τα νερά και να αποπροσανατολίσει από το πραγματικό πρόβλημα που είναι οι δομικές, πλέον, και σοβαρές δυσλειτουργίες στο χώρο της δημόσιας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και η εν γένει νοοτροπία.

28η Οκτωβρίου, 17η Νοεμβρίου και η θέση της ιστορίας

Είναι μεγάλη η ευθύνη που αναλαμβάνει ο ιστορικός, όταν γράφει τις σελίδες της ιστορίας. Είναι μεγάλη ευθύνη, ειδικά όταν αναλαμβάνει να γράψει νέες, γιατί τότε συνειδητοποιεί ότι η ίδια του η στάση έναντι των γεγονότων είναι διαφορετική από αυτή που ήταν κατά την προηγούμενή του συγγραφή. Ίσως επειδή η χρονική συγκυρία της συγγραφικής πράξης δεν μπορεί να είναι ποτέ η ίδια. «Γράφω ιστορία» σημαίνει σε μεγάλο βαθμό «αντιλαμβάνομαι την κοινωνία» και κάποια ανάγκη με ωθεί να πραγματευτώ ό,τι έχει ήδη συμβεί (ή συμβαίνει) σε μια προσπάθεια αυτοσυνειδησίας. «Διδάσκω ιστορία» από την άλλη έχει την ίδια, αν όχι μεγαλύτερη, ευθύνη. Για λόγους πολλούς, οι οποίοι γίνονται περισσότεροι, όταν η προσπάθεια αφορά ανήλικα παιδιά που διαμορφώνουν προσωπικότητα και αποζητούν τα πρώτα τους ερμηνευτικά εργαλεία.

Ποια είναι η θέση της ιστορίας ανάμεσα σε δύο ιστορικές επετείους λοιπόν και ποια είναι η θέση του καθηγητή και ο ρόλος του έναντι των μαθητών; Βρισκόμαστε μεταξύ της 28^ης Οκτωβρίου και της 17^ης Νοεμβρίου, ενώ ταυτόχρονα μαίνεται ένας διάλογος που αφορά την εκπαίδευση και έχουν ήδη προταθεί κάποιες μεταρρυθμίσεις –και έχουν προκύψει οι σχετικές αντιδράσεις- για την «ύλη» και το «αντικείμενο» του μαθήματος της ιστορίας. Ωστόσο, η ιστορική αντίληψη δεν περιορίζεται σε ένα μάθημα. Είναι λάθος να αντιμετωπίζεται ως ένα αποκρυστάλλωμα παρελθόντων γεγονότων και ως μέσο αφής της φλόγας του εθνικού φρονήματος. Και αυτό είναι το κύριο αντεπιχείρημα όλων όσοι αρνούνται το σχετικό διάλογο. Η ιστορία είναι –πάνω από όλα- βίωμα και αντίληψη και στην αποστολή αυτή η σχολική εκπαίδευση έχει αποτύχει. Αρκεί να σκεφτούμε πώς αντιμετωπίζει το σχολείο του 2016 τις εθνικές και ιστορικές επετείους και πώς αυτή η στάση μεταδίδεται στους μαθητές.

Η εμμονή της μνήμης, Salvador Dali.
           Η χαμένη σημασία του χρόνου

Περνώντας από τα μέρη του Καζαντζάκη

Η Μυρτιά είναι ένα μικρό αγροτικό χωριό στην ενδοχώρα του νομού Ηρακλείου, σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από την πόλη. Οι πρώτες πληροφορίες, είναι η αλήθεια, δεν προδιαθέτουν κανέναν να την επισκεφτεί. Δεν συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα μέρος τουριστικό πόλο έλξης. Η Μυρτιά είναι, όμως, ταυτόχρονα και ο τόπος από τον οποίο κατάγεται ο πατέρας του Νίκου Καζαντζάκη. Και στο χωριό αυτό φιλοξενείται το μουσείο του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο στεγάζεται στο πατρικό της οικογένειας Ανεμογιάννη, συγγενικής με την οικογένεια του πατέρα του συγγραφέα, τον Μιχάλη Καζαντζάκη. Να, λοιπόν, και το κίνητρο για να επισκεφτεί ο ταξιδιώτης τη Μυρτιά.

Το «ωφέλιμον» και τα Αρχαία Ελληνικά

«Τί τὸ σοφόν, ἢ τί τὸ κάλλιον (…) ὅ τι καλὸν φίλον αἰεί». Ή αλλιώς «Ποιο το σοφό, ποιο το άριστο … ό,τι είναι ωραίο πάντα το αγαπώ»  (Ευριπίδη Βάκχες, 877-881). Με ποιον τρόπο ο μαθητής μπορεί να συλλάβει καλύτερα το νόημα της φράσης αυτής; Πού βρίσκεται το μήνυμα καλύτερα αποτυπωμένο; Και πώς είναι πιο σκόπιμο να το προσεγγίσει ο μαθητής; Ήδη διαπράξαμε, νομίζω, δύο λάθη που αφορούν το περιεχόμενο του προβληματισμού, πάνω στον οποίο οικοδομείται για ακόμα μια φορά η σύγκρουση που αφορά τη θέση του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών στο πρόγραμμα διδασκαλίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Υπάρχει χώρος για τη «φιλία» στις Πανελλαδικές της Έκθεσης;

Τελικά πρέπει να το πάρουμε απόφαση. Έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση, την οποία είτε θα την αποδεχτούμε, είτε θα επιδιώξουμε να την αποδιώξουμε. Ως χώρα, ως κοινωνία προωθούμε μια στάση ζωής βαθειά συντηρητική. Επιδιώκουμε την εγκαθίδρυση μιας νοοτροπίας που φοβάται την πρόοδο, διστάζει να «δώσει βήμα» στο μέλλον και ανακουφίζεται, όταν ακουμπά στην ασφάλεια του παρελθόντος. Δε φοβόμαστε τη στασιμότητα. Αντίθετα, επιδιώκουμε τη διαίωνισή της και –γιατί όχι- αποσκοπούμε στην επιβράβευση της πιο ανώδυνης άποψης. Αυτά ισχύουν έως τώρα. Ελπίζουμε όχι και για πάντα.

«Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία»: Ενέματα αντί νέων θεμελίων;

Βαίνει προς την ολοκλήρωσή του και καλύπτεται ακόμα από ένα πέπλο μυστηρίου. Στον επίσημο ιστότοπο εντοπίζει κανείς πολυάριθμες προτάσεις, αρκετά κείμενα της επιτροπής και των ποικίλων υπο-επιτροπών (με μόνο ένα τομέα να αφορά προσωρινά συμπεράσματα, τα οποία όμως έχουν χαρακτήρα περισσότερο “brainstorming”, παρά στοχευμένων και στρατηγικά ανεπτυγμένων προτάσεων), ενώ ο τομέας των «ανακοινώσεων» παραμένει ακόμα «λευκός». Ο λόγος για τον «Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία», ο οποίος, σε ακριβή συνέπεια με παλαιότερες αντίστοιχες πρωτοβουλίες, ξεκίνησε με τυμπανοκρουσίες, για να καταλήξει –αν και εδώ παραδέχομαι ότι ελαφρώς προτρέχω- ως ένα θέαμα που έχουμε μάλλον ξαναδεί. Κατηγορίες περί «προσχηματικής φύσης διάλογου» από τη μια πλευρά και θριαμβολογίες περί «ριζοσπαστικών προσεγγίσεων» από την άλλη, συνθέτουν ένα πλαίσιο που πολλά θυμίζει.

Τα «αριστερά» παρατήματα της Παιδείας

Πορεία προς την ομαλότητα λοιπόν. Η επαναδιαπραγμάτευση είναι πλέον πίσω μας, το σκίσιμο των μνημονίων ξεθωριάζει σιγά – σιγά ακόμα και ως ανάμνηση. Άρα, αυτό που μας έμεινε πλέον είναι η ομαλότητα. Αυτήν αναζητούμε σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας και με βάση αυτήν ευελπιστούν οι πάντες να βρουν, μέσα από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, μια «περπατησιά» προς μια κατεύθυνση. Αυτή η ομαλότητα λοιπόν, το στοιχειώδες και το απαραίτητο, λείπει από τα ελληνικά σχολεία εδώ και αρκετά χρόνια. Μόνο που αντί να γίνονται βήματα προς την προσέγγιση έστω αυτής, αυτή φαντάζει όλο και περισσότερο ως όνειρο άπιαστο, απατηλό.

Εννιά μήνες μετά την απόφαση της κοινωνίας να γυρίσει σελίδα στην πολιτική ζωή του τόπου και μετά από ένα δημοψήφισμα, μια εκλογική αναμέτρηση και κάμποσες ελπίδες που αποδείχθηκαν – ως τώρα- φρούδες, κάτι θα πρέπει να αρχίσει να κινείται προς κάποια κατεύθυνση και μάλιστα με βήμα ταχύ. Σε αυτήν την εννεάμηνη πορεία λοιπόν της νέας και ταυτόχρονα αναβαπτισμένης κυβέρνησης της αριστεράς ο κόσμος προσπαθεί να αντιληφθεί τι διαφορετικό θα προκύψει σε επίπεδο πολιτικό, διαχειριστικό, ηθικό, κοινωνικό. Τέτοιες απορίες συσσωρεύονται και στο χώρο της σχολικής εκπαίδευσης, σε βαθμό μάλιστα που τείνει να γίνει ανησυχητικός.

23% και στην Παιδεία;

Μπορεί να είναι ακόμα Αύγουστος και ο κόσμος να ετοιμάζεται –όσο και όποιοι μπορούν- για μια περίοδο καλοκαιρινής χαλαρότητας, απαραίτητης μετά την ψυχοφθόρο ένταση των μηνών που προηγήθηκαν, ωστόσο κάποια μηνύματα πρέπει να δίνονται έγκαιρα, προτού καταστούν άσκοπα. Πριν τα προσπεράσουν οι εξελίξεις. Ο λόγος για το νέο «χτύπημα» στο χώρο της φροντιστηριακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, χώρο δομικό, λόγω των γνωστών αδυναμιών του δημοσίου συστήματος παροχής εκπαίδευσης, για τη μαθησιακή διαδικασία.