Περπατώντας ένα πρωινό στην Κυπριάδου

 Όταν, μετά από καιρό, προκύπτει ένα πρωινό ελεύθερο, έχεις πολλά πράγματα να κάνεις. Δουλειές στο σπίτι που έχουν μείνει στη μέση, δουλειές εξωτερικές, δουλειές που αφορούν την κυρίως δουλειά σου.. Όμως μια βόλτα στον φούρνο μπορεί να ανατρέψει τον οποιοδήποτε χαλαρό προγραμματισμό. Ειδικά αν σου έχει λείψει η βόλτα, ή, μάλλον καλύτερα, ο περίπατος στον αστικό ιστό.

Είναι Απρίλης, αρχές, μα η άνοιξη επιμένει να μην εμφανίζεται. Συννεφιά, δροσερό αεράκι, στον δρόμο μια κοπέλα μιλάει στο τηλέφωνο για τα ακαθάριστα οικόπεδα, για την προθεσμία υποβολής του σχετικού εγγράφου. Κάνω στάση στον φούρνο της Ορφανίδου, “τι κάνουν τα παιδιά;”, “μια χαρά, είναι σχολείο σήμερα”. Συνεχίζω κατηφορίζοντας. Αθηναίες και Αθηναίοι με τα σκυλάκια τους βόλτα, μιλούν στο τηλέφωνο, κάτι στην επικοινωνία έχει χαθεί.

Στρίβω σχεδόν αυτόματα δεξιά, δεν θέλω να βγω στη βουή τής Ηρακλείου. Στέκομαι μπροστά από μια μονοκατοικία, γωνία Ταβουλάρη και Γρυπάρη, “διατίθεται” γράφει η επιγραφή. Είναι πνιγμένη από τα φυτά στον κήπο, της χαρίζουν μια άγρια ομορφιά. Οικιστικό δείγμα μιας άλλης εποχής, η οποία ανθίσταται στον χρόνο, στη φθορά, στην αλλαγή των προτύπων.

Σκέψεις για τη δημοσίευση της μελέτης για τον Πολύβιο

Η συγγραφή της μέλετης αυτής ξεκίνησε το, μακρινό πλέον, 2015. Ολοκληρώθηκε το 2020. Σήμερα εκδόθηκε, μετά από αρκετές περιπέτειες. Σήμερα, κρατώντας τη στα χέρια μου, τολμώ να δηλώσω συγκινημένος και ιδιαίτερα χαρούμενος. Ξεφυλλίζοντας κάποιες από τις σελίδες της, έρχονται στο μυαλό μου όλες αυτές οι μικρές στιγμές οι οποίες έμελε τότε από κοινού να αποτελέσουν ένας μέρος της ουσίας πίσω από το περιεχόμενό της. Γιατί πέρα από τη μελέτη, τη βιβλιογραφία, τη σύνθεση και την όποια πρωτοτυπία, βρίσκεται ο άνθρωπος και η ζωή που βιώνει.

Προτροπές προς επίδοξους ταξιδιώτες… Σκέψεις για την εξωσωματική γονιμοποίηση

 Το καλοκαίρι είναι η εποχή της ανεμελιάς, του ταξιδιού, της περιπλάνησης, του περιηγητισμού. Όχι μόνο το καλοκαίρι, φυσικά, αλλά στο συλλογικό θυμικό αυτή η εποχή έχει κερδίσει τα σχετικά χαρακτηριστικά – και θα τα διατηρήσει, όσο η κλιματική πραγματικότητα τής το επιτρέπει. Θέλω να προλάβω όσες και όσους σκοπεύουν καλοκαιριάτικα να αφιερώσουν τα επόμενα 4 λεπτά για να διαβάσουν τις σκέψεις αυτές, προειδοποιώντας ότι το παρόν κείμενο δεν αφορά θερινή ραστώνη ούτε περιπέτειες σε τόπους (με την κυριολεκτική διάσταση) εξωτικούς ή, έστω, άγνωστους. Αφορά ένα ταξίδι μιας άλλης μορφής.

Λίγες σκέψεις για τον χρόνο και την παντοδυναμία του

 Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες αναμένουμε έναν νέο χρόνο να έρθει και έναν παλιό να φύγει. Η προσμονή όλης της ανθρωπότητας για τη στιγμή αυτή της μεγάλης αλλαγής, μια στιγμή που στην ουσία της δεν έχει καμία διαφορά από όλες τις άλλες της ζωής μας πέρα από τον συμβολισμό της αλλαγής, της μετάβασης, της νέας αρχής, φανερώνει την παντοδυναμία της έννοιας «χρόνος» στις ανθρώπινες κοινωνίες.

Κυνηγάμε διαρκώς τον χρόνο να τον αξιοποιήσουμε. 

Για την κυρά-Στάσα τη Σμυρνιά

-Στάσου λίγο, γιόκα μου, στάσου λίγο. Ωχ, κόρη μου, εσένα δεν σε είδα από αρχή, στάσου και εσύ λίγο. Και σ’χωράτε με, τη γριά. Να, εδώ, μισό λεπτό να σταθώ στον κορμό τούτου δω του δέντρου. Νεραντζιά θαρρώ είναι, όμορφο το άρωμα που βγάνει. Δεν σας καθυστερώ, ε;

-Καθόλου, κυρία μου, καθόλου. Να σας βοηθήσουμε σε κάτι; Να σας πάμε κάπου;

Η ξαφνική εμφάνιση της ηλικιωμένης αυτής κυρίας, της γλυκύτατης μα ταλαιπωρημένης, κάπως μας ξάφνιασε. Μας κοίταζε και με έναν τρόπο έντονο, τέτοιον που σου στέρευε τη σκέψη και έδενε τη γλώσσα κόμπο.

Για τους ποιητές της Κυψέλης

Στη Φωκίωνος Νέγρη, κάπου στη μέση της στη δεξιά μεριά ανεβαίνοντας από τη Δροσοπούλου, υπήρχε κάποτε ένα ψητοπωλείο, παραδοσιακό, όπως όλα όσα έχουμε στον νου μας, με σούβλες μεγάλες στην κουζίνα, με μικρά τετράγωνα ξύλινα τραπέζια ντυμένα με νάυλον και χάρτινα τραπεζομάντηλα. Σε αυτά κάθονταν οι Κυψελιώτες να απολαύσουν το σουβλάκι τους, να πιουν μια μπίρα παγωμένη, να πουν τα νέα τους. Σε αυτά τα τραπεζάκια, στον πλακόστρωτο πεζόδρομο, συναντούσες κάποιες φορές δυο ψαρομάλληδες χαμογελαστούς φίλους να συζητούν χαμηλόφωνα, τρώγοντας τους μεζέδες τους, πίνοντας την μπίρα τους.

Σκέψεις για τον χρόνο που λείπει, καθώς ένας νέος χρόνος έρχεται

Όταν σκέφτομαι τον χρόνο, πάντα τον φαντάζομαι σαν μια χούφτα άμμο που χύνεται μέσα από τις σχισμές που δημιουργούν τα δάχτυλα μιας ανοιχτής παλάμης. Ο χρόνος ξεφεύγει από τον έλεγχό, χάνεται, εξαφανίζεται. Παράξενο. Αυτή η εικόνα μου φέρνει στο μυαλό την κλεψύδρα. Άμμος και πάλι, ως μονάδα μέτρησης του χρόνου σε ένα σύστημα κλειστό και ελεγχόμενο, θεωρητικά υποχείριο του ανθρώπου και κατασκεύασμά του. Πόσο παράδοξο, όμως, το συναίσθημα που η κλεψύδρα προκαλεί είναι ο φόβος, η αγωνία, η επίγνωση της αδυναμίας μας έναντι του χρόνου.

Στην Αράδαινα για μια κουδούνα. Στη Συρία γιατί;

Τον Αύγουστο ο κόσμος δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τις «ειδήσεις». Αποζητούν, όσοι είναι τυχεροί, κάποια διέξοδο από την καθημερινότητά τους, η οποία γίνεται διαρκώς και πιο απαιτητική, πιο εντατική, πιο κουραστική. Είναι πιθανόν  και ο ίδιος ο Ουμπέρτο Έκο να μας επέτρεπε να ερμηνεύσουμε το γνωστό του απόφθεγμα κατά τον τρόπο αυτό. Και μπορεί ο κόσμος να μην κυνηγά την «είδηση» τον Αύγουστο, σίγουρα, όμως, κυνηγά την εμπειρία. Και η εμπειρία μπορεί να κρύβεται παντού, οπότε καλό είναι να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά.

Ένα τετράγωνο, λίγο κάτω από την Κολιάτσου

Το τετράγωνο. Νομίζω λίγοι είναι αυτοί που θα εντάξουν την έννοια «τετράγωνο» σε αυτές που σκαλίζουν την ψυχοσυναισθηματική υπόσταση του ανθρώπου, πυροδοτούν τη φαντασία ή, έστω, κινητοποιούν κάποια διαδικασία συνειρμική. Το τετράγωνο στην ευκλείδεια γεωμετρία είναι το σχήμα που είναι ορθογώνιο και ρόμβος ταυτόχρονα, ίσως το πιο αυστηρό σχήμα που μπορεί να σχηματοποιήσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Το τετράγωνο είναι και η δεύτερη δύναμη στα μαθηματικά, συνώνυμη με την δυνατότητα πολλαπλασιασμού ενός όρου επί του εαυτού του, έννοια αυστηρή επίσης. Ο δε τετραγωνισμός του κύκλου αποτελεί το αιώνιο άλυτο μαθηματικό πρόβλημα, πρόβλημα δεσμευόμενο στην ίδια την αυστηρότητα των συστατικών του στοιχείων. Με λίγα λόγια, η έννοια «τετράγωνο» αντανακλά ίσως ό,τι πιο στατικό, σαφές και ακριβές μπορεί να υπάρχει στη φύση. Ό,τι πιο λογικά καθορισμένο. Η τετράγωνη λογική, το λογικό τετράγωνο.

Για όλους όσοι μένουμε στα αστικά κέντρα, η έννοια τετράγωνο αντανακλά κάτι πιο καθημερινό και, δυστυχώς, πρακτικό, καθώς τα «τετράγωνα» είναι αυτά που συνθέτουν την ίδια την ζωή της πόλης. Τα αστικά τετράγωνα οριοθετούν και προσδιορίζουν ό,τι υπάρχει, κινείται, κατοικεί, εργάζεται, υπάρχει σε μια πόλη. Ταυτόχρονα, μέσα σε αυτά θα βρούμε και ό,τι αναπνέει και χάνει την ανάσα του, ό,τι ελπίζει και απελπίζεται, ό,τι αισθάνεται και χάνεται, ό,τι ζει και πεθαίνει μέσα στην πόλη. Τη δεύτερη διάσταση του τετραγώνου σπάνια τη θυμόμαστε. Τα τετράγωνα είναι χωροταξικά προσδιορισμένες οικοδομικές οντότητες, πολύβουες, γεμάτες ενέργεια στο εσωτερικό τους, με ιστορίες που περιχαρακώνονται στη μονάδα ή το μικρό σύνολο που άμεσα αφορούν ή αλληλεπιδρούν με τις άλλες. Μέσα στο αστικό οικοδομικό τετράγωνο ισχύει συνήθως το αξίωμα πως «δεν ξέρεις ποιος μένει δίπλα σου», κάτι που δημιουργεί ακόμα περισσότερα, μικρά σε έκταση και ισχύ, πεδία ενέργειας. Αυτά για τα εσωτερικό των αστικών τετραγώνων. 

Ο μοναδικός και ο δρόμος του

Μια καλή μέθοδος, λένε, για να βγάλεις συμπέρασμα για την καθημερινότητα και την κοινωνική πραγματικότητα είναι να αθροίσεις επιμέρους παραδείγματα. Κάτι σαν μια μέθοδος επαγωγική. Και, κάποιες φορές, όσο πιο τυχαία είναι αυτά τα παραδείγματα, τόσο το καλύτερο. «Be unique» ήταν ένα σλόγκαν που αντίκρισα σε μια εταιρεία ρούχων, «What if you simply devoted this year to loving yourself more?» ήταν μια προτροπή από μια ανάρτηση στο Instagram, η προσφορά ενός χώρου απομόνωσης από τον αστικό περίγυρο ήταν το κεντρικό θέμα μιας έκθεσης καλλιτεχνών που πρόσφατα επισκέφτηκα. Περιτύλιγμα όλων αυτών οι ευχές, μιας που είμαστε ακόμα στην αυγή της νεογέννητης χρονιάς, με περιεχόμενο ξεκάθαρα ατομικό «τον εαυτό σου να προσέχεις», «αγάπα τον εαυτό σου», «ο εαυτός σου πάνω από όλα». Κανείς δεν αμφισβητεί την –αυτονόητη- ανάγκη να προσέξει, να φροντίσει, να περιποιηθεί ο καθένας τον εαυτό του. Αλλά αυτή η, λανθάνουσα ακόμα, αναβίβαση της ατομικότητας σε αυταξία τείνει να αποτελέσει μια ακόμα προβληματική πτυχή της εποχής μας. Ο εγκλωβισμός στον εαυτό μας, κάποτε κατακριτέος ως φανέρωμα προβληματικής συμπεριφοράς, τώρα γίνεται μέσο (αυτό)προβολής. Η ανάδειξη του ιδανικού της αυτάρκους μονάδας.

Μικρές ψηφίδες ύπαρξης

-Πραγματικά, σε βολεύουν τα μηχανικά μολύβια; Ποτέ δεν μπόρεσα να τα χρησιμοποιήσω. Πάντα κατέστρεφα τη μύτη και μετά έσπαγαν τα νεύρα μου. Για να αποφεύγω, λοιπόν, τις διαρκείς συντριβές, προτιμώ κάτι πιο συμπαγές, πιο στέρεο.

Γκράφιτι, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, πίσω από το Ν.Ν.Α.

Πώς προέκυψε το στυλό, το μολύβι, ένα απλό χρηστικό αντικείμενο ως σημείο αναφοράς μιας συζήτησης μέσα στην τάξη και στην ώρα της έκθεσης; Αφορμή υπήρξε μία κίνηση (η αλλαγή της μύτης σε ένα μηχανικό μολύβι) που υπέπεσε στην αντίληψή μου. Ίσως και η ανάγκη να βρεθεί κάποια αναφορά ως μέσο για να «σπάσει» η νύστα της κάπως δύσκολης εκείνης, κρύας και πρωινής, ώρας.