Για όσα δεν μιλάμε

Τετάρτη απόγευμα, ανεβαίνοντας από το μετρό των Αμπελοκήπων στην Αλεξάνδρας με «βήμα ταχύ», καθώς κάποιες δουλειές είχαν ήδη καθυστερήσει. Το σημείο γνωστό, η έξοδος από το μετρό στο πλάτωμα πάνω από το οποίο βρίσκεται ένα ανοικτό γήπεδο μπάσκετ –κάποτε εκεί έπαιζε ο «Τριφυλλιακός», ελπίζω ότι παίζει ακόμα. Δίπλα, σε απόσταση ενός λεπτού με αργό βάδισμα, η Γ.Α.Δ.Α. Η εικόνα γνωστή, συμπολίτες μας, εξαρτημένοι από τα ναρκωτικά, σε συντριμμιώδη κατάσταση περιφέρονται στο χώρο. Κάποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ άλλοι απλά μετεωρίζονται σε έναν κόσμο κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και τις παραισθήσεις τους. Ο κόσμος τριγύρω απαθής, συνηθισμένος πλέον σε τέτοιου είδους εικόνες, φαίνεται να μην δίνει σημασία. Όχι ότι μπορεί ο κάθε πολίτης ξεχωριστά κάτι να κάνει, αλλά και μόνο μια κάποια συναισθηματική διέγερση από την εικόνα κάτι θα σήμαινε για την ποιότητα της κοινωνίας μας. Δυστυχώς, όμως, φαινόμαστε εξοικειωμένοι με τη δυστυχία.

Τέσσερις λόγοι για να μην γίνουν εκλογές και ένας για να γίνουν

Η επικαιρότητα είναι έντονη,  κάτι σύνηθες τα τελευταία χρόνια. Η πραγματικότητα ρευστή και μη προβλέψιμη. Επίσης, σύνηθες. Όλος ο κόσμος βρίσκεται σε περιδίνηση, ίσως στην πιο έντονη των τελευταίων ετών, από την κατάρρευση (ή ανατροπή) της Ε.Σ.Σ.Δ. και μετά. Οι διεθνείς εξελίξεις –οι πρόσφατες, οι τρέχουσες και οι μέλλουσες- διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα, πολύ διαφορετική από την προσφάτως προϋπάρχουσα. Η κατάσταση αυτή, φυσικά, επιφέρει συστημικές ταλαντώσεις και στην ελληνική πραγματικότητα, οι οποίες προστίθενται στο γνωστό προβληματικό πλαίσιο λειτουργίας της ελληνικής πολιτείας και κοινωνίας των τελευταίων ετών. Αυτές τις συνθήκες, οι οποίες γεννούν φυσική και λογική αβεβαιότητα στον κόσμο, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί –με βάση τη ρητορεία της, τουλάχιστον- η αξιωματική αντιπολίτευση, ζητώντας εδώ και καιρό εμμονικά εκλογές. Το αίτημα αναμενόμενο, καθώς αποτελεί διαχρονική και πάγια πρακτική των κομμάτων που βρίσκονται στην αντιπολίτευση και ψυχανεμίζονται μια πιθανή πρόσκαιρη υποστήριξη της κοινωνικής πλειοψηφίας. Είναι όμως, επί της παρούσης, τελεσφόρο και εποικοδομητικό;

Όταν ο Ομπάμα μίλησε για τον Αντετοκούνμπο

«Ζητωκραυγάζουμε τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, που φαίνεται να βελτιώνεται κάθε χρόνο». Ήταν η στιγμή που ο Μπαράκ Ομπάμα, σε μια ομιλία που πληροί όλες τις προδιαγραφές (τη χρονική συγκυρία, τον ομιλητή, τον τόπο εκφώνησης και το περιεχόμενο) για να χαρακτηριστεί κάποια στιγμή στο μέλλον «ιστορική», ανέφερε το όνομα του Γιάννη Αντετοκούνμπο. Μια αναφορά που ήρθε αμέσως μετά από αυτήν στο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και που η τοποθέτησή της στο λόγο έλαβε ένα λανθάνοντα συμβολισμό, ο οποίος οικοδομήθηκε συνειδητά ή υποσυνείδητα.

Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. συνάντησε τον Γιάννη νωρίτερα μέσα στο 2016 και αφού ο τελευταίος είχε αρχίσει ήδη να καθιερώνεται στην ελίτ των σταρ του ΝΒΑ. Από τη συνάντησή τους είναι γνωστό ότι ο Ομπάμα «μέτρησε» την παλάμη του με αυτή του Έλληνα μπασκετμπολίστα και εντυπωσιάστηκε από το μέγεθός της. Φαίνεται όμως ότι δεν ήταν το μόνο που εντυπωσίασε τον Αμερικάνο πρόεδρο, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, είναι και λάτρης του αθλήματος (καθώς είχε ζητήσει τη δημιουργία ενός γηπέδου μπάσκετ στο Λευκό Οίκο) και παλιός παίκτης. Ανάμεσά τους δημιουργήθηκε μια –πολιτιστική- σύνδεση, σύνδεση που ο Ομπάμα φαίνεται ότι δεν ξέχασε.

28η Οκτωβρίου, 17η Νοεμβρίου και η θέση της ιστορίας

Είναι μεγάλη η ευθύνη που αναλαμβάνει ο ιστορικός, όταν γράφει τις σελίδες της ιστορίας. Είναι μεγάλη ευθύνη, ειδικά όταν αναλαμβάνει να γράψει νέες, γιατί τότε συνειδητοποιεί ότι η ίδια του η στάση έναντι των γεγονότων είναι διαφορετική από αυτή που ήταν κατά την προηγούμενή του συγγραφή. Ίσως επειδή η χρονική συγκυρία της συγγραφικής πράξης δεν μπορεί να είναι ποτέ η ίδια. «Γράφω ιστορία» σημαίνει σε μεγάλο βαθμό «αντιλαμβάνομαι την κοινωνία» και κάποια ανάγκη με ωθεί να πραγματευτώ ό,τι έχει ήδη συμβεί (ή συμβαίνει) σε μια προσπάθεια αυτοσυνειδησίας. «Διδάσκω ιστορία» από την άλλη έχει την ίδια, αν όχι μεγαλύτερη, ευθύνη. Για λόγους πολλούς, οι οποίοι γίνονται περισσότεροι, όταν η προσπάθεια αφορά ανήλικα παιδιά που διαμορφώνουν προσωπικότητα και αποζητούν τα πρώτα τους ερμηνευτικά εργαλεία.

Ποια είναι η θέση της ιστορίας ανάμεσα σε δύο ιστορικές επετείους λοιπόν και ποια είναι η θέση του καθηγητή και ο ρόλος του έναντι των μαθητών; Βρισκόμαστε μεταξύ της 28^ης Οκτωβρίου και της 17^ης Νοεμβρίου, ενώ ταυτόχρονα μαίνεται ένας διάλογος που αφορά την εκπαίδευση και έχουν ήδη προταθεί κάποιες μεταρρυθμίσεις –και έχουν προκύψει οι σχετικές αντιδράσεις- για την «ύλη» και το «αντικείμενο» του μαθήματος της ιστορίας. Ωστόσο, η ιστορική αντίληψη δεν περιορίζεται σε ένα μάθημα. Είναι λάθος να αντιμετωπίζεται ως ένα αποκρυστάλλωμα παρελθόντων γεγονότων και ως μέσο αφής της φλόγας του εθνικού φρονήματος. Και αυτό είναι το κύριο αντεπιχείρημα όλων όσοι αρνούνται το σχετικό διάλογο. Η ιστορία είναι –πάνω από όλα- βίωμα και αντίληψη και στην αποστολή αυτή η σχολική εκπαίδευση έχει αποτύχει. Αρκεί να σκεφτούμε πώς αντιμετωπίζει το σχολείο του 2016 τις εθνικές και ιστορικές επετείους και πώς αυτή η στάση μεταδίδεται στους μαθητές.

Η εμμονή της μνήμης, Salvador Dali.
           Η χαμένη σημασία του χρόνου

Επικοινωνιακά τεχνάσματα αντί απαντήσεων σε ένα σύστημα που καταρρέει

Πότε, αλήθεια, αποτυγχάνει μια εταιρεία, μια κυβέρνηση, μια εξουσία, μια οποιαδήποτε οργανωτική και διοικητική δομή, ένα κάποιο «σύστημα»; Σίγουρα, όταν αποτυγχάνει να δώσει απαντήσεις και να βρει λύσεις σε περιόδους ή περιπτώσεις που δοκιμάζεται. Πότε αρχίζει να εκτροχιάζεται; Όταν παράγει περισσότερες ερωτήσεις από τις απαντήσεις που δίνει. Και πότε φαίνεται ότι επιδιώκει να «συγκαλύψει» την αποτυχία του, αποφεύγοντας τη γνωστοποίησή της; Όταν παράγει σκόπιμα ερωτήματα και δαιμονοποιεί κάθε απάντηση που αντιβαίνει στη «σοφία» του. Μια «σοφία» που -σημειωτέον- δημιούργησε την προβληματική και δυσεπίλυτη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει.

Η Ελλάδα –και όχι μόνο η Ελλάδα- βρίσκεται εδώ και κάποια χρόνια σε ένα αδιέξοδο, κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό. Απότοκό τους είναι και το οικονομικό. Σε αυτήν την πραγματικότητα, θα ήταν λογικό, να διαπιστωθεί το πρόβλημα, να ερευνηθούν οι αιτίες και να μελετηθεί κάποια νέα προσέγγιση. Έστω ότι αυτό έγινε με την υπαγωγή της χώρας στο μνημόνιο –θέση που με βρίσκει διαφωνούντα, αλλά υφίσταται ως βάση συζήτησης. Από τότε έχουν περάσει 6,5 χρόνια και η κατάσταση βαίνει προς το χειρότερο διαρκώς. Αυτό και μόνο φανερώνει ότι η τότε «λύση» ήταν λάθος. Εν τούτοις, όσοι ζητούν μια αλλαγή στην προσέγγιση του ζητήματος περιθωριοποιούνται, πολιτικά και κοινωνικά. Σε μεγάλο βαθμό δαιμονοποιούνται ως εχθροί της δημοκρατίας, της Ευρώπης και της «σταθερότητας» από τις πολιτικά και δημοσιογραφικά κυρίαρχες δυνάμεις, οι οποίες παρουσιάζουν συμπτώματα νοητικής ακαμψίας έναντι στο πρόβλημα και προσανατολίζονται σε μονολογικές συνωμοσιολογικού τύπου συζητήσεις (όρος του Taguieff) χωρίς αντίλογο, αρνούμενες να δεχτούν ό,τι το διαφορετικό.

Η εξοικείωση με το περιθώριο

Πρόσφατα έκανα μια πρόχειρη αναζήτηση στο google, αναζητώντας κάποιες πληροφορίες για τη μυθική θεά Άρτεμη, σε μια προσπάθεια να φρεσκάρω κάτι στη μνήμη μου. Η αλήθεια είναι ότι η αναζήτηση δεν προχώρησε ποτέ. «Σκάλωσε» -διανοητικά και πρακτικά- στο τρίτο μόλις γράμμα. Αρτ-. Τρίτη επιλογή –βάσει συχνότητας-  είναι η αναζήτηση «Αρτέμης Σώρρας». Κάπου εκεί, παροδηγούμενος, «πάτησα» το όνομά του. Εντυπωσιάστηκα, είναι η αλήθεια, από το πλήθος των σελίδων στο facebook και σε άλλα αντίστοιχα μέσα που προβάλλουν αυτήν την «προσωπικότητα». Εντυπωσιάστηκα και τρόμαξα ταυτόχρονα. Πρώτη σκέψη ήταν το «πού πάμε», την οποία, όμως, σύντομα διαδέχτηκε η άλλη. «Όπου οδηγούμαστε».

Η γενίκευση μιας ηχηρής και αμετροεπούς υστερίας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ατμόσφαιρα είναι μάλλον δεδομένη. Σε μια εποχή που ο κόσμος αναζητά απαντήσεις, προκύπτουν  άνθρωποι έτοιμοι να δώσουν τις «κατάλληλες». Εύκολες πάντα και με βάση δοκιμασμένες συνταγές που εγγυώνται τη διάδοσή τους. Όσο μάλιστα πιο τρελές και «παλικαρίσιες» είναι αυτές οι απαντήσεις, τόσο ευρύτερη προβολή υπόσχονται. Αρκεί να στοχοποιούν  κάποιον αόρατο εχθρό και να εγγυώνται τη νίκη απέναντί του – μια νίκη μάλιστα εύκολη και αναίμακτη. Ωστόσο, αυτή η επικράτηση φωνών περιθωριακών στο δημόσιο λόγο δεν είναι κάτι καινούριο. Απλά, τώρα τελευταία τείνουν να αναδειχτούν και σε συστημικές, σε νόρμα παρά σε παρέκκλιση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στη δίνη του χάους

Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης αποτελεί εδώ και χρόνια συμβατικό πολιτικό ορόσημο, παρόλο που δεν είναι ακριβώς αυτός ο χαρακτήρας της. Οι εμφανίσεις στη ΔΕΘ «έβγαζαν» πάντα ειδήσεις, έδιναν το στίγμα της δυναμικής των πολιτικών κομμάτων, ενώ αποτελούσαν και «πεδίο δόξης λαμπρό» για παροχολογία –κενή περιεχομένου συνήθως. Στη φετινή ΔΕΘ έλειψε η παροχολογία –τουλάχιστον ο παλιός της όγκος. Δεν έλειψαν όμως –άλλωστε δεν θα μπορούσαν να λείψουν- οι πολιτικές συζητήσεις, σε σχέση πάντα με τη δυναμική και την απήχηση που αναπτύσσει ο κυβερνητικός σχηματισμός, αλλά και την κυβερνησιμότητα (όρος και αυτός…) της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Προβλέψεις, στοιχήματα και προσπάθειες απεικόνισης της πραγματικότητας και της στάσης που θα κρατήσει το εκλογικό σώμα σε περίπτωση εκλογών ήταν και πάλι παρούσες.

Είναι όμως, αλήθεια, δυνατές τέτοιου τύπου προβλέψεις; Η απάντηση θα ήταν «ναι», αν η πολιτική και οι εκλογές ήταν γραμμικού τύπου συστήματα με στοιχειώδη δυνατότητα μακροπρόθεσμης πρόβλεψης. Δεν παρουσιάζουν όμως τέτοια χαρακτηριστικά, καθώς κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ισχύει εδώ ο γραμμικός ντετερμινισμός του τύπου «αίτιο- αποτέλεσμα». Αντίθετα, τέτοια συστήματα, όπως το σύνολο σχεδόν των κοινωνικών συστημάτων, αναπτύσσουν χαοτική συμπεριφορά, εντός πάντα κάποιου πλαισίου. Ενέχουν ντετερμινισμό, ως προς το ότι καθορίζουν μελλοντικά γεγονότα, αλλά ταυτόχρονα είναι απρόβλεπτα και δεν ακολουθούν απλή γραμμική συμπεριφορά.

Περνώντας από τα μέρη του Καζαντζάκη

Η Μυρτιά είναι ένα μικρό αγροτικό χωριό στην ενδοχώρα του νομού Ηρακλείου, σε απόσταση 15 χιλιομέτρων από την πόλη. Οι πρώτες πληροφορίες, είναι η αλήθεια, δεν προδιαθέτουν κανέναν να την επισκεφτεί. Δεν συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα μέρος τουριστικό πόλο έλξης. Η Μυρτιά είναι, όμως, ταυτόχρονα και ο τόπος από τον οποίο κατάγεται ο πατέρας του Νίκου Καζαντζάκη. Και στο χωριό αυτό φιλοξενείται το μουσείο του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο στεγάζεται στο πατρικό της οικογένειας Ανεμογιάννη, συγγενικής με την οικογένεια του πατέρα του συγγραφέα, τον Μιχάλη Καζαντζάκη. Να, λοιπόν, και το κίνητρο για να επισκεφτεί ο ταξιδιώτης τη Μυρτιά.

Η ανάγκη του ωραίου

Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις, είχε πει κάποτε ο Ουμπέρτο Έκο. Δεν νομίζω πως το πίστεψε ποτέ. Πιο πολύ επιδίωξε και ο ίδιος να δικαιολογήσει μια εσκεμμένη προσπάθεια ατομικής αποξένωσης από την κοινωνία και την καθημερινότητα. Μια πρόφαση βρήκε που θα του δικαιολογούσε αυτήν τη –μικρή έστω- προσπάθεια απομονωτισμού, ενδοσκόπησης, πνευματικής ζύμωσης ή απλά αναζήτησης γαλήνης και σύνθεσης της προσωπικής του αρμονίας. Τον Αύγουστο υπάρχουν σίγουρα ειδήσεις. Είναι ο Αύγουστος, αν πιστέψουμε για λίγο τους συνωμοσιολόγους, η καλύτερη περίοδος να «περάσουν όλα τα μέτρα από τη Βουλή, επειδή ο κόσμος κοιμάται». Ας είναι. Ας αφήσουμε αυτούς να αγρυπνούν και ας αφεθούμε για λίγο, εμπιστευόμενοι την αυθεντία του Έκο. Ακόμα και γνωρίζοντας το –λίγο επιτηδευμένα- συμβολικό περιεχόμενο της φράσης.

Ο Αύγουστος, ειδικά για την Ελλάδα, συμφέρει «να μην έχει ειδήσεις». Είναι η καλύτερη περίοδος να αναζητήσουμε το ωραίο μέσα στην καθημερινότητά μας. Όχι το σκόπιμο, όχι το βιοποριστικό, όχι το αναγκαστικό. Το αναγκαίο ωραίο. Μας περιβάλλει πολύ ασχήμια άλλωστε και χρειαζόμαστε το ωραίο για να βρούμε αυτό το ψυχικό απόθεμα να την αντέξουμε.

Σημειολογία –επιδερμική- μιας αντιπολίτευσης υστερικής

Η συνολική πραγματικότητα αποτελείται από επιμέρους τμήματα, από σημεία, συνδεδεμένα άρρηκτα μεταξύ τους, ακόμα και αν οι δεσμοί συνοχής δεν είναι πάντα ορατοί με την πρώτη ματιά.  Αυτά τα σημεία ιεραρχούνται συνήθως από τα πιο απλά έως τα πιο σύνθετα, με την ιεράρχηση να μην έχει απαραίτητα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Δεν έχει τόσο σημασία το «μέγεθος» του σημαίνοντος, όσο το σημαινόμενο του οποίου είναι φορέας. Και είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα η, επιδερμική έστω, προσέγγιση διαφόρων συστημάτων με τη μέθοδο της σημειωτικής.

Η Ν.Δ. είναι το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης και μια παράταξη με μακρά ιστορική διαδρομή, την οποία σέβεται, όπως σπεύδει και η ίδια να «παραδεχτεί». Είναι το κόμμα με το μέγιστο σεβασμό στις θεσμικές διαδικασίες, το κόμμα των αξιών και των αξίων, εκπρόσωπος του κοινωνικού φιλελευθερισμού και της κοινωνικής γαλήνης και εκπέμπει έναν πολιτικό λόγο ευπρεπή, με σεβασμό στον πολίτη, στη δημοκρατία και τη νομιμότητα. Έτσι δηλώνει –με μετριοπάθεια πάντα- και η ίδια σε κάθε ευκαιρία και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να την αμφισβητήσει. Άλλωστε, ζούμε στη χώρα του «ό,τι δηλώσεις είσαι». Στη διαδρομή της ως αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ η Ν.Δ. έχει αποδείξει πως ό,τι λέει, το εννοεί…

Περί λαϊκισμού και ορθολογισμού στην Ευρώπη

Η ποιότητα ενός πολιτεύματος που θέλει να διεκδικεί το χαρακτηρισμό του δημοκρατικού προκύπτει από διάφορες παραμέτρους. Μεταξύ άλλων, από την ποιότητα και το επίπεδο διαβίωσης που προσφέρει στους κατοίκους της χώρας όπου ασκείται, από το σεβασμό στην άποψη των πολιτών του και από την πολιτική δύναμη που τους δίνει και τους αναγνωρίζει. Η Ενωμένη Ευρώπη είναι ένα σύνολο χωρών – μελών που, τυπικά, ονομάζονται δημοκρατικές, χαρακτηρισμός που αποτελεί και τη θεμέλιο λίθο του ευρωπαϊκού ιδεώδους. Τα δημοψηφίσματα, ως μέρος της δημοκρατικής λειτουργίας μιας κοινωνίας, δίνουν άμεσες απαντήσεις σε καίρια ζητήματα, φανερώνουν την άποψη του κόσμου επ’ αυτών και αποτελούν την πιο ατόφια και άμεση δημοκρατική πράξη. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα έγινε πέρυσι στην Ελλάδα (κοντεύει ένας χρόνος) και ένα ανάλογο προ ημερών στην Αγγλία. Το αποτέλεσμα και των δύο δεν άρεσε στον "σκληρό πυρήνα" της Ευρώπης.

Το «ωφέλιμον» και τα Αρχαία Ελληνικά

«Τί τὸ σοφόν, ἢ τί τὸ κάλλιον (…) ὅ τι καλὸν φίλον αἰεί». Ή αλλιώς «Ποιο το σοφό, ποιο το άριστο … ό,τι είναι ωραίο πάντα το αγαπώ»  (Ευριπίδη Βάκχες, 877-881). Με ποιον τρόπο ο μαθητής μπορεί να συλλάβει καλύτερα το νόημα της φράσης αυτής; Πού βρίσκεται το μήνυμα καλύτερα αποτυπωμένο; Και πώς είναι πιο σκόπιμο να το προσεγγίσει ο μαθητής; Ήδη διαπράξαμε, νομίζω, δύο λάθη που αφορούν το περιεχόμενο του προβληματισμού, πάνω στον οποίο οικοδομείται για ακόμα μια φορά η σύγκρουση που αφορά τη θέση του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών στο πρόγραμμα διδασκαλίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Υπάρχει χώρος για τη «φιλία» στις Πανελλαδικές της Έκθεσης;

Τελικά πρέπει να το πάρουμε απόφαση. Έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση, την οποία είτε θα την αποδεχτούμε, είτε θα επιδιώξουμε να την αποδιώξουμε. Ως χώρα, ως κοινωνία προωθούμε μια στάση ζωής βαθειά συντηρητική. Επιδιώκουμε την εγκαθίδρυση μιας νοοτροπίας που φοβάται την πρόοδο, διστάζει να «δώσει βήμα» στο μέλλον και ανακουφίζεται, όταν ακουμπά στην ασφάλεια του παρελθόντος. Δε φοβόμαστε τη στασιμότητα. Αντίθετα, επιδιώκουμε τη διαίωνισή της και –γιατί όχι- αποσκοπούμε στην επιβράβευση της πιο ανώδυνης άποψης. Αυτά ισχύουν έως τώρα. Ελπίζουμε όχι και για πάντα.

«Ο κόσμος ήξερε τι ψήφιζε»

Δεν είναι κάτι νέο σαν άκουσμα. Είναι επιχείρημα συνεπές και βασικό όλων όσοι κυβέρνησαν τον τόπο, τουλάχιστον από όσο μπορώ να θυμηθώ. «Ο λαός ήξερε τι ψήφιζε». Υποθέτω είναι επιχείρημα και όλων των κατά καιρούς κυβερνητών ανά τον πλανήτη. Η επίκληση της αυθεντίας του «λαού» ως μέσου επικύρωσης των κυβερνητικών επιλογών είναι επιχείρημα γνώριμο σε όλους, ειδικά όταν η απογοήτευση και η κόπωση του κόσμου λόγω των προσδοκιών του, που διαψεύδονται για ακόμα μια φορά, μετουσιώνονται σε κριτική στάση και απόδοση ευθυνών. Τότε ο λαός- αυθεντία πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τις επιλογές του και να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν για την κατάσταση που σιγά- σιγά διαμορφώνεται.

«Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία»: Ενέματα αντί νέων θεμελίων;

Βαίνει προς την ολοκλήρωσή του και καλύπτεται ακόμα από ένα πέπλο μυστηρίου. Στον επίσημο ιστότοπο εντοπίζει κανείς πολυάριθμες προτάσεις, αρκετά κείμενα της επιτροπής και των ποικίλων υπο-επιτροπών (με μόνο ένα τομέα να αφορά προσωρινά συμπεράσματα, τα οποία όμως έχουν χαρακτήρα περισσότερο “brainstorming”, παρά στοχευμένων και στρατηγικά ανεπτυγμένων προτάσεων), ενώ ο τομέας των «ανακοινώσεων» παραμένει ακόμα «λευκός». Ο λόγος για τον «Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία», ο οποίος, σε ακριβή συνέπεια με παλαιότερες αντίστοιχες πρωτοβουλίες, ξεκίνησε με τυμπανοκρουσίες, για να καταλήξει –αν και εδώ παραδέχομαι ότι ελαφρώς προτρέχω- ως ένα θέαμα που έχουμε μάλλον ξαναδεί. Κατηγορίες περί «προσχηματικής φύσης διάλογου» από τη μια πλευρά και θριαμβολογίες περί «ριζοσπαστικών προσεγγίσεων» από την άλλη, συνθέτουν ένα πλαίσιο που πολλά θυμίζει.

Ο Δελαπατρίδης, ο Εθνικιστής και ο Πατριώτης

Η επικαιρότητα είναι έντονα ηλεκτρισμένη, λοιπόν, για άλλη μια φορά –κάτι καθόλου σπάνιο εδώ και τουλάχιστον έξι χρόνια. Στα υπάρχοντα ζητήματα που έχουμε αναλύσει πολλές φορές έως τώρα –σε βαθμό που πλέον έχουν καταστεί μια ιδιότυπη και απεχθής ρουτίνα, προστίθεται το τεράστιο και ασύμμετρο ζήτημα του προσφυγικού. Ζήτημα καινοφανές με ανυπολόγιστες προεκτάσεις, το οποίο μπορεί να αναλυθεί τόσο σε πρίσμα κοινωνικό όσο και σε εθνικό – με τη λογική ότι οι περισσότεροι από εμάς συμπεριλαμβάνουμε αυτήν την παράμετρο στον αυτοπροσδιορισμό μας, έστω ως υποτομέα. Σε τέτοια ζητήματα ξεπηδάνε πάντα κάποιοι τύποι με γνώμη επί παντός του επιστητού, αυτοί που έχουν συνηθίσει να συλλογίζονται την εκάστοτε πραγματικότητα με ένα ιδιότυπο «πατριδόμετρο», το οποίο, φυσικά, τους αναγορεύει πάντα νικητές –ου μην και ήρωες. Κάποιοι από αυτούς είναι οι γνωστοί Δελαπατρίδηδες, κάποιοι άλλοι οι – με τιμή και καμάρι- εθνικιστές.

Κρίσεις, συγκρίσεις και συγκρητισμός

Η πολιτική σκηνή της χώρας βρίσκεται σε συνθήκες περιδίνησης, για μια ακόμα φορά τα τελευταία χρόνια, τα λεγόμενα και «μνημονιακά». Τουλάχιστον αυτή η εικόνα παρουσιάζεται από τα μέσα ενημέρωσης. Λίγο η κυβερνητική εικόνα, που ελάχιστη σχέση παρουσιάζει με ό,τι ευαγγελίστηκε προεκλογικά (ακόμα και πριν την αναμέτρηση του Σεπτεμβρίου), λίγο η νίκη Μητσοτάκη και η επιβεβαίωση της αμείωτης ισχύος της οικογενειοκρατίας στο συντηρητικό χώρο και λίγο οι αναταράξεις που φαίνεται ότι αυτή προκαλεί στα κόμματα της ήσσονος αντιπολίτευσης προοιωνίζουν ένα νέο –στην εμφάνιση και όχι απαραίτητα στην ουσία- πολιτικό σκηνικό.