Επικοινωνιακά τεχνάσματα αντί απαντήσεων σε ένα σύστημα που καταρρέει

Πότε, αλήθεια, αποτυγχάνει μια εταιρεία, μια κυβέρνηση, μια εξουσία, μια οποιαδήποτε οργανωτική και διοικητική δομή, ένα κάποιο «σύστημα»; Σίγουρα, όταν αποτυγχάνει να δώσει απαντήσεις και να βρει λύσεις σε περιόδους ή περιπτώσεις που δοκιμάζεται. Πότε αρχίζει να εκτροχιάζεται; Όταν παράγει περισσότερες ερωτήσεις από τις απαντήσεις που δίνει. Και πότε φαίνεται ότι επιδιώκει να «συγκαλύψει» την αποτυχία του, αποφεύγοντας τη γνωστοποίησή της; Όταν παράγει σκόπιμα ερωτήματα και δαιμονοποιεί κάθε απάντηση που αντιβαίνει στη «σοφία» του. Μια «σοφία» που -σημειωτέον- δημιούργησε την προβληματική και δυσεπίλυτη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει.

Η Ελλάδα –και όχι μόνο η Ελλάδα- βρίσκεται εδώ και κάποια χρόνια σε ένα αδιέξοδο, κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό. Απότοκό τους είναι και το οικονομικό. Σε αυτήν την πραγματικότητα, θα ήταν λογικό, να διαπιστωθεί το πρόβλημα, να ερευνηθούν οι αιτίες και να μελετηθεί κάποια νέα προσέγγιση. Έστω ότι αυτό έγινε με την υπαγωγή της χώρας στο μνημόνιο –θέση που με βρίσκει διαφωνούντα, αλλά υφίσταται ως βάση συζήτησης. Από τότε έχουν περάσει 6,5 χρόνια και η κατάσταση βαίνει προς το χειρότερο διαρκώς. Αυτό και μόνο φανερώνει ότι η τότε «λύση» ήταν λάθος. Εν τούτοις, όσοι ζητούν μια αλλαγή στην προσέγγιση του ζητήματος περιθωριοποιούνται, πολιτικά και κοινωνικά. Σε μεγάλο βαθμό δαιμονοποιούνται ως εχθροί της δημοκρατίας, της Ευρώπης και της «σταθερότητας» από τις πολιτικά και δημοσιογραφικά κυρίαρχες δυνάμεις, οι οποίες παρουσιάζουν συμπτώματα νοητικής ακαμψίας έναντι στο πρόβλημα και προσανατολίζονται σε μονολογικές συνωμοσιολογικού τύπου συζητήσεις (όρος του Taguieff) χωρίς αντίλογο, αρνούμενες να δεχτούν ό,τι το διαφορετικό.

Η εξοικείωση με το περιθώριο

Πρόσφατα έκανα μια πρόχειρη αναζήτηση στο google, αναζητώντας κάποιες πληροφορίες για τη μυθική θεά Άρτεμη, σε μια προσπάθεια να φρεσκάρω κάτι στη μνήμη μου. Η αλήθεια είναι ότι η αναζήτηση δεν προχώρησε ποτέ. «Σκάλωσε» -διανοητικά και πρακτικά- στο τρίτο μόλις γράμμα. Αρτ-. Τρίτη επιλογή –βάσει συχνότητας-  είναι η αναζήτηση «Αρτέμης Σώρρας». Κάπου εκεί, παροδηγούμενος, «πάτησα» το όνομά του. Εντυπωσιάστηκα, είναι η αλήθεια, από το πλήθος των σελίδων στο facebook και σε άλλα αντίστοιχα μέσα που προβάλλουν αυτήν την «προσωπικότητα». Εντυπωσιάστηκα και τρόμαξα ταυτόχρονα. Πρώτη σκέψη ήταν το «πού πάμε», την οποία, όμως, σύντομα διαδέχτηκε η άλλη. «Όπου οδηγούμαστε».

Η γενίκευση μιας ηχηρής και αμετροεπούς υστερίας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ατμόσφαιρα είναι μάλλον δεδομένη. Σε μια εποχή που ο κόσμος αναζητά απαντήσεις, προκύπτουν  άνθρωποι έτοιμοι να δώσουν τις «κατάλληλες». Εύκολες πάντα και με βάση δοκιμασμένες συνταγές που εγγυώνται τη διάδοσή τους. Όσο μάλιστα πιο τρελές και «παλικαρίσιες» είναι αυτές οι απαντήσεις, τόσο ευρύτερη προβολή υπόσχονται. Αρκεί να στοχοποιούν  κάποιον αόρατο εχθρό και να εγγυώνται τη νίκη απέναντί του – μια νίκη μάλιστα εύκολη και αναίμακτη. Ωστόσο, αυτή η επικράτηση φωνών περιθωριακών στο δημόσιο λόγο δεν είναι κάτι καινούριο. Απλά, τώρα τελευταία τείνουν να αναδειχτούν και σε συστημικές, σε νόρμα παρά σε παρέκκλιση.